Aktualności

Czy "Ustawa metanowa" zostanie odrzucona przez Senat? Gorąca debata i niepewna przyszłość polskiego górnictwa
W ostatnich tygodniach polski Sejm uchwalił nowelizację Prawa geologicznego i górniczego, która ma na celu wdrożenie unijnego rozporządzenia w sprawie redukcji emisji metanu w sektorze energetycznym. Teraz los tej regulacji spoczywa w rękach Senatu, a środowiska związane z górnictwem i politycy z różnych opcji z niecierpliwością czekają na decyzję senatorów. Czy Senat odrzuci tzw. "ustawę metanową", czy też zdecyduje się na wprowadzenie poprawek, a może przyjmie ją w obecnym kształcie? Stawka jest wysoka, a konsekwencje decyzji mogą być dalekosiężne dla polskiej energetyki.
Dlaczego to takie ważne? Kontekst unijnych wymagań
Unijne rozporządzenie 2024/1787 w sprawie redukcji emisji metanu to kluczowy element Europejskiego Zielonego Ładu. Jego celem jest znaczne ograniczenie emisji metanu – gazu cieplarnianego, który ma znacznie silniejszy, choć krótszy, wpływ na efekt cieplarniany niż dwutlenek węgla. Dla Polski, będącej jednym z czołowych emitentów metanu w Europie, głównie z sektora górniczego, wdrożenie tych przepisów jest szczególnie istotne. Rozporządzenie narzuca na państwa członkowskie obowiązek monitorowania, raportowania i weryfikacji emisji metanu, a także nakazuje wykrywanie i naprawianie wycieków. Przewiduje również kary za nadmierne emisje. Polskie władze mają czas do sierpnia 2025 roku na ustalenie krajowych poziomów kar, które będą obowiązywać dla przemysłu wydobywczego. Wyznaczenie Prezesa Wyższego Urzędu Górniczego jako organu odpowiedzialnego za egzekwowanie tych przepisów jest jednym z pierwszych kroków w tym kierunku.
Sejm uchwalił, Senat zdecyduje – co na to politycy?
Sejm uchwalił nowelizację Prawa geologicznego i górniczego pomimo wniosku posłów Prawa i Sprawiedliwości o jej odrzucenie. Za przyjęciem ustawy głosowało 236 posłów, przeciw było 195, a 1 wstrzymał się od głosu. To pokazuje, że nawet na etapie sejmowym ustawa budziła kontrowersje. W obozie opozycyjnym (obecnie sprawującym władzę) podkreśla się konieczność implementacji unijnych przepisów, argumentując, że ich odrzucenie naraziłoby Polskę na postępowanie przed Trybunałem Sprawiedliwości UE (TSUE) i mogłoby uniemożliwić dofinansowanie górnictwa, skazując je na wcześniejsze zamknięcie. Minister Wojciech Wrochna ostrzegał, że "odrzucenie ustawy metanowej i niestosowanie się do jej wymogów (…) skaże polskie górnictwo na brak funkcjonowania już w 2027 r., a nie w 2049 r.". Z kolei politycy PiS, mimo że unijny projekt był negocjowany za ich rządów, krytykują obecnie "ustawę metanową", określając ją jako "niszczenie polskiego górnictwa". Ta zmiana stanowiska budzi zdziwienie, szczególnie biorąc pod uwagę fakt, że byli sekretarze stanu w Ministerstwie Aktywów Państwowych wcześniej głosowali za tą ustawą.
Możliwe scenariusze w Senacie
Zgodnie z Konstytucją RP, Senat ma 30 dni od dnia przekazania ustawy przez Sejm na zajęcie stanowiska. Może to zrobić na trzy sposoby: przyjąć ustawę bez zmian, wówczas ustawa trafia do Prezydenta do podpisu; uchwalić poprawki, a wtedy ustawa z poprawkami wraca do Sejmu, który musi je przyjąć lub odrzucić bezwzględną większością głosów; lub uchwalić odrzucenie ustawy w całości, co również oznacza powrót ustawy do Sejmu. Aby odrzucić uchwałę Senatu o odrzuceniu ustawy, Sejm musi podjąć uchwałę bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Biorąc pod uwagę polityczną arytmetykę i wcześniejsze stanowiska, odrzucenie ustawy w całości przez Senat, gdzie większość ma obecnie koalicja rządząca, wydaje się mało prawdopodobne, choć nie jest niemożliwe w przypadku wewnętrznych podziałów. Bardziej realne wydaje się przyjęcie ustawy z ewentualnymi poprawkami, które mogłyby mieć na celu dostosowanie jej do specyfiki polskiego sektora górniczego lub złagodzenie niektórych zapisów.
Co dalej?
Niezależnie od decyzji Senatu, sprawa emisji metanu i dostosowania polskiego górnictwa do unijnych wymogów pozostanie gorącym tematem. Termin wdrożenia założeń rozporządzenia (sierpień 2025) zbliża się nieubłaganie, a brak odpowiednich przepisów lub ich niewystarczające wdrożenie może skutkować poważnymi konsekwencjami finansowymi i wizerunkowymi dla Polski. Decyzja Senatu będzie więc kolejnym ważnym krokiem w tej złożonej układance, która ma na celu pogodzenie ochrony środowiska z interesami polskiego przemysłu wydobywczego.
Dlaczego ograniczenia dotyczą wyłącznie Unii Europejskiej? Pozostałe regiony świata kontynuują wydobycie i spalanie węgla bez ponoszenia dodatkowych kosztów, co sprzyja ich rozwojowi, podczas gdy na nas nakładane są kolejne obostrzenia.

#nieopolityce